۱۳۹۴ خرداد ۷, پنجشنبه

دانوستان بۆ شەر


رۆژی ٦ی‌ جۆزەردانی ١٣٩٤ بە سەرپەرستی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و وەفدی حدکا و پێ‌کاکا کۆبوونەوە هەرچەند کەریم سەنجاری نوێنەری حکوومەتی هەرێم گوتی: "کۆبونەوەکە ئیجابی بووە" بەڵام بە هۆی ئەوەی وەفدی بەشداری پێ‌کاکا کەسی بریاردەری تێدا نەبوو و بە هۆی ئەوەی کۆبوونەوەی دووهەم کات و شوێنی بۆ دیاری نەکرا بەدڵنییاییەوە کێشەکانی پێش کوبونەوە لە پاش کۆبوونەوەکەش هەر وەکوو خۆی ماوەتەوە و هیچ ئالوگۆرێکی بەسەردا نەهاتووە.
بەڵام پرسیاری ئەو بابەتە ئەوەیە ئەگەر پاش و پێش دانیشتنە کێشەکە هەر لە جێی خۆیی بووە ئەی وەفدی پێ‌کاکا بە چ مەبەستێک لەو دانوستانەدا بەشداری کرد؟
وەفدی دانوستانکاری پێ‌کاکا کە لە ئاستێکی زۆر نزمدا بەشدار بووە، تەنانەت یەکێ لە ئەندامانی ئەو وەفدە ئەندامی فەرمی پێ‌کاکاش نەبو؛ ئامانجی سەرەکی لەو دانیشتنانە یەک شتە، پێ‌کاکا کات بکڕێت بۆ ئەوەی زەختی ڕای گشتیی کوردستان لەسەری کەم ببێتەوە و پاش ئەوە لە دەرەوەی دانوستانەکان و لە رێگەی هێزی چەکدارییەوە کێشەکە بەلای خۆییدا بشکێنێتەوە ئەوەی کە دەگوترێ هێزی چەکداری مەبەست تەنیا ئەوە نییە کە هەر خۆی ڕاستەخۆ چەک بەکار بێنێت بەڵکوو ئەگەری ئەوە هەیە لە لایان ئێرانەوە بە چەکی قورس بنەکە و بارگای حدکا لە سنووری رۆژهەلات پەلامار بدرێت و ئەوەش ببێتە هۆی ئەوەی حدکا بارەگاکانی جارێتر بێنێتەوە خوارێ و پێویست نەکا پێ‌کاکا رێکەوتنی لەگەڵ ببستێ بەڵام ئەگەر ئەو پرۆژەیەی سەرنەگرێت بە پێی ئەوەی کە ئێستا پێ‌کاکا خەریکە هێزەکانی لە قەندیل کۆدەکاتەوە بێ‌گومان خۆی درێژە بە شەرەکە دەدا ئایا ئەو پرۆژەیە سەردەگرێت یان نا؟ ئێردەی حێزبی دێموکرات و هێزەکوردستانییەکان دەبێ بەر بەو پرۆژەیەی پێ‌کاکا بگرێت.


ڕووداو بۆ وا دەکا؟!


رۆژی ٣ی جۆزەردانی ١٣٩٤ هێزەکانی پێ‌کاکا هێرشێکیان کردە سەر پێشمەرگەکانی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران و لە ئاکامی ئەو هێرشەدا پێشمەرگەیەک شەهید بوو و سێ کەسیش بریندار بوون ئەگەر بگەرێنەوە بەیانی ئەو ڕووداوە، ڕاگەیاندنە کوردییەکان  دەستیان بە بڵاوکردنەوەی هەواڵەکان لەوە بارەیەوە کرد.

۱۳۹۴ خرداد ۱, جمعه

بالاتر از سیاهی رنگی نیست


در چند روز گذشتە و بعد از اعتراضات ١٧ اردیبهشت جمع زیادی از  شهروندان مهاباد و شهرهای دیگر توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی دستگیر شدەاند و آمارها بسیار متفاوت است ٧٠ ،١٥٠، ٢٥٠، ٣١٠ نفر دلیل اصلی عدم وجود آمار دقیق دستگیرشدگان خودسانسوری است کە خانوادە دستگیرشدگان در پیش گرفتن پرسش اساسی این است آیا خود سانسوری خانوادە دستگیرشدگان بە نفع آنها است؟
جمهوری اسلامی رژیمی ناقض حقوق بشر است و گزارشگر ویژە برای تعیین نسبی نقض حقوق بشر در ایران نیز تعیین شدە است و این مسئلە کاملا سازمان‌یافتە و با همکاری کامل ارگان‌های مختلف انجام میشود.

۱۳۹۴ اردیبهشت ۳۱, پنجشنبه

خشونت ستیزان و پروژەی ناتمام


رویدادهای پس از مرگ "فریناز خسروانی"، جامعە کوردستان را با چالش‌ها و پرسش‌های زیادی روبرو کرد پس از اعتراضات عصر پنج‌شنبە ١٧ اردیبهشت جمعی از فعالین مدنی پرسش، مطرح شدە در مورد چگونگی قتل خانم خسروانی و نیز اعتراضات کە در پس عدم جوابگوی مسئولین حکومتی ایجاد شد را بە چالش کشیدند و خواستار عدم ادامە اعتراضات شدە و بە آتش کشیدن هتل تارا (کە چگونگی آتش زدنش هنوز در هالەای از ابهام است) را عنیت خشونت قلمداد نمودە و بشدت محکوم کردن نگارندە این نوشتە خود نیز بر این عقیدە هستم کە در همە شرایط باید جامعە کوردستان و خصوصا جامعە مدنی کوردستان از خشونت‌ورزی بپرهیزد، اما اگر بە مسئلە خشونت در  رویدادهای بعد از ١٣ اردیبهشت  ١٣٩٤ بپردازیم باید بە چند پرسش اساسی جواب داد، کدام رفتار و اعمال  در رویدادهای بعد از ١٣ اردیبهشت خشونت خواندە میشود؟، ریشە خشونتهای تبیین شدە از کجا سرچشمە میگیرد؟ آیا خشونت تک قطبی بودە و یا دو قطبی است؟

۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۹, سه‌شنبه

کافرهایی کە سنی شدند



ماە عسل کوردها با حکومت بعد از "پهلوی دوم" کمتر از ٧ روز بود بعد از  ٢٩ بهمن ١٣٥٧ و در پی تسخیر پادگان مهاباد توسط مردم از تریبون‌های رسمی حاکمان تازە بە دوران رسیدە فریاد وا مصیبتا سر دادە شد و در پس همان تسخیر  چکمە پوشانی کە سرمست ائتلاف با روحانیت بودن کوردستان را میدان آزمایش خود و جولانگاە تعهد بە حاکمیت نوپا قلمداد کردند. کشتار و سرکوب کوردستان نیازمند تفسیر دینی بود و تفسیر سادەتر از آنچە بود کە تصور میشود و خمینی حاکم مذهبی جمهوری اسلامی سرکوب کوردستان  را تقابل کفر و اسلام پنداشت  در پس این پندار و در راستای استحکام ادعای مذکور در ٢٨ مرداد ١٣٥٨  فتوا علیە کوردها صادر نمود او بارها اذعان کرد کە " ما با کفر میجنگیم نە با کورد"

۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۵, جمعه

نگاهی بە جامعە مدنی کوردستان



تلاش برای کسب حقوق هویتی کە از خواستگاە  اجتماعی قدرتمندی در جامعە کوردستان، برخوردار است؛ و این مسئلە فضای اجتماعی کوردستان را با متدهای مبارزاتی و سیاسی زیادی آشنا کردەاست این آشنای در سطحی قرار دارد کە بسیاری از مخالفین حقوق هویتی کوردها جامعە کوردستان را جامعەای سیاست‌زدە تلقی میکنند در این میان شکل‌گیری نهادهای مردمی و برخواستە از اجتماع کە در بیشینە آنها فعالین داوطلب حضور دارند بخشی از جنبش هویت‌خواهی کوردستان را تشکیل میدهد جنبشی کە از مطالبە حقوق سیاسی و  زبانی آغاز میشود تا حفاظت از محیط‌زیست و آثار باستانی ادامە پیدا میکند.

۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۴, پنجشنبه

اعتراضات صنفی و هویت‌خواهی ملی


مهر ١٣٩٣ سرآغاز شکل‌گیری دور جدیدی از اعتراضات معلمین در ایران بود تبعیض در دست مزد، بالا بودن نرخ تورم، آشفتگی در اقتصاد ایران، عدم تعهد دولت در قبال تسهیلات برای معلمین، ایدولوژیک بودن نظام آموزشی و ملیتاریزە کردن مدارس   این صنف از جامعە را با چالشی بزرگ روبرو کردە است چالشی کە در واقع باید بە چالش نظام آموزشی ایران تلقی شود  

لە چەکەوە هەتا چەپڵە



١٧ بانەمەر خۆپیشاندانێک لە مەهاباد روودەدا و چەند حیزبێکی کوردستانی رۆژهەڵات، ناراستەخۆ و لە رێگەی ئەندامانیەوە لە ڕایەلەی کۆمەڵایەتییەکان بابەتێک دێنە گۆرێ کە هێزی چەکداریان ناردۆتەوە نێوخۆی رۆژهەڵات و ئەوە هێزە پارێزەری خۆپیشاندەران دەبێت و تەنانەت لایەنیش هەیە کە شوی لێهەڵدەکێشێ و کوژرانی سەربازێکی کورد، (کە بەناچاری چۆتە سەربازی) دەخاتە ئەستۆی خۆی بێ‌ئەوەی ئەو سەربازە هیچ پەیوەندی بە ڕووداوەکانی مەهابادە هەبووبێت.
لێرەدا پرسیارێک دێتە گۆرێ ئایا پێویستە بۆ پشتیوانی لە خۆپیشاندانی مەهاباد یان بۆ درێژەدان بە خۆپیشاندانی مەهاباد و گشتگیر کردنی ئەو خۆپیشاندانە لە کوردستاندا  لایەنێکی کوردی هێزی چەکداری بنێرێتەوە نێوخۆ؟
بۆ وڵامی ئەو پرسیارە دەبێ هێندێ ورد بینەوە لە زمانی دەسەڵاتداران، لە رۆژی ١٣ی بانەمەرە واتە پێش و پاش خۆپیشاندانی ١٧ی بانەمەر، دەسەڵاتداران یەکەم وڵامیان بۆ پرسیاری خەڵک زمانی هەرەشەیە و باس لەوە دەکەن ئەگەر خەڵک واز لە پرسیارەکەیان نەهێنن ئەوان هێندێ بەڵگە بڵاودەکەنەوە کە بنەمالەیەکی کوردی پێ  "بێ‌ئابوور" دەبێت.
رۆژی خۆپیشاندان هیچ هەوڵیک نادرێت بە زمانێکی نەرم خەڵکەکە هێور بکرێتەوە و وادەو بەلێنیان پێبدرێت (هەرچەند وادەی درۆش بێت) و ئاراستە خۆپیشاندان دەگۆردرێت بۆ سەرکوت و هێرش و دەستبەسەرکردنی خەڵک و پاش هێرش‌کردنە سەر خەڵک بەرپرسی جێگری پارێزگای ورمێ بە پانەوە هەرەشەی ئەوە دەکا کە بەر بە گەشەی ئابووری مەهاباد دەگرێت.
ئەوە هەرەشەیە لە پەنا هێزێکی چەکداری دانێن کە هێزێکی پۆشتەوپەرداخ نییە و تەنیا  چەکێک، کە بە دەست هەڵدەگیرێ بەدەستێویەتی پاش ئەو "سەنگ‌وسووکە" دوو پرسیار دێتە گۆرێ:
 ١: ئەو ‌هێزە دەتوانێ هیزێکی کارامە بێت و تەرازووی ئەو کەلەوەکێشییە بەقازانجی کورد بشکێنێتەوە؟
٢: ئایا هێنانە گۆری باسی هێزی چەکداری لە کاتێدا کە خۆپیشاندانێک بە بێی هیچ ئامانجێکی تایبەت بەرێوە چووە پاساوێکی باش نابێ بۆ سەرکووتەکانی پاش خۆپیشاندانەکە کە زۆر لە سەرکوتەکانی رۆژی خۆپیشاندانەکە بەرینتر و چرتر بوو؟
کوردەکان بنەمای خەباتیان دابین‌کردنی "مافی نەتەوەی" و  "دێموکراسی" یە و ئەوەش لە یەکەم لێکدانەوە یانی بنەمای خەباتی کوردەکان رووخانی کۆماری ئیسلامیی ئێران نییە هەرچەند ئێستا زۆربەی چاوەدێرانی سیاسی پێیان وایە بۆ گەیشتن بەو ئامانجە دەبێ کۆماری ئیسلامی نەمێنێت بەڵام ڕاستییەکەی ئەوەیە کە ئێستراتژی سەرەکی  خەباتی کورد رووخانی کۆماری ئیسلامی نییە  لە هەمان کاتدا ئێستراتژی خەباتی کوردەکان لە چوارچێوەی "قانون اساسی" کۆماری ئیسلامییش جێی نابێتەوە و لەگەڵ ئەوانە دۆخی سیاسەتی نێوخۆی ئێران وای کردووە کە چالاکی سیاسی و مەدەنی تاکەکەسیش  هەم بەئامانج ناگات و هەمیش هێندە نرخێکی قورسی بە داوەیە زۆر کەس خۆی لێنادات.
ئەگەر ئەو ڕاستییانە قەبوول  بکەین هیچ گونجاو نییە کە باسی خەبات چەکداری بێنینە گۆرێ چوون ئەگەر پاساو بۆ سەرکوتی خەلکیش نەهێنێتەوە بەر بە دوو شت دەگرێت:
 ١: گشتگیر بوونی و جەماوەری بوونی خەبات
 ٢: سازکردنی ترس لە دەروونی تاکی کورد بەو ئاراستەی کە ئەزموونەکانی ئەو چەند ساڵەی ناوچەی رۆژهەڵاتی‌نێوەراست لە کوردستانی رۆژهەڵاتیش دووپات بێتەوە؛ چوون بە دلنییاییەوە هەموو تاکێکی کورد گوێبیستی ئەوە بوون کە ئەوە کوشتووبرەی لە رۆژهەڵاتی نێوەراستدا ڕوودا دەستی کۆماری ئیسلامی تێدایە
واتە لێرەدا ئەگەر کورد تاکتیکی درێژەدان بە خۆپیشاندانەکانی رۆژهەڵات بێت، لەو قۆناغەدا بە هیچ شێوەیەک بە قازانجی کورد نییە کە ‌هێزی چەکداری بێنیتە نێو گۆرپانەکەوە چوون لەگەڵ ئەوەی کە  هیزە چەکدارییەکە هێزێک نییە کە بتوانێ مل بە هێزی چەکداری  ئێران دابخات و بە دلنیاییەوە بوونی ئەو هێزە دەبێتە بیانوویەکی باش بۆ توندوتیژی  زیاتر و ئەوەش بەر بە جەماوەری بوونی خۆپیشاندانەکان دەگرێت بە پێجەوانە ئەوەی لێرەدا دەبێ کوردەکان کاری بۆ بکەن "هێزی چەپلەیە" نەک "هێزی چەک"

کوردەکان دەبێت شەقام بجولێنن بەڵام ئاراستەی بەرو توندوتیژی نەبن چوون لە کاتێکدا کە هیزی چەکداری بێتە گۆرێ تەرازووی خۆپیشاندان بۆ لای کۆماری ئیسلامی لاسەنگ دەبێت و بەلای ئەو دادەشکێتەوە.

آیا اعتراض یک حق است؟



صرف‌نظر از اینکە روایت واقعی مرگ فریناز خسروانی چە بودە؟ آیا میتوان ادعا نمود کە شهروند حق دارند در مورد چگونگی این واقعە از مسئولین حکومتی و قضائی سوال کنند؟
اجازە بدهید  مسئلە را تبینن نمایم در ٣مەی طی رخدادی دختری جوان از ساختمان یک هتل کە درآن اشتغال داشت سقوط میکند و حادثە منجر بە مرگ وی میشود دو روایت کاملا متفاوت وجود دارد؛
 ١: وی قربانی یک تبانی  شدە است در تبانی حکومت و ساختار فاسد آن متهم اصلی هستند
 ٢: وی قربانی نیست و جوانی است کە با فردی غیرە همجنس رابطەی خود خواست خارج از چارچوب عرف داشتە است.
چون در ایران رسانە غیرە حکومتی و آزاد وجود ندارد شبکەهای اجتماعی بە رسانە بازتاب دهندە ذهنیت مردم و افکار عمومی  تبدیل میشود شبکەهای اجتماعی (افکار عمومی) روایت اول را قبول دارد شبکەهای خبررسانی رسمی و غیرە رسمی وابستە بە حکومت بر روایت دوم تایید دارند و در ضمن در تمام مصاحبەهای مسئولین شهری نوعی تهدید وجود دارد؛ آنها اظهار میکردندو میکنند  اگر مردم روایت اول را قبل کنند مدارکی دال بر تایید روایت حکومتی یا روایت دوم ارائە خواهند داد و حاکمیت بە هیچ شیوەی مسئلە "قربانی بودن" را قبول ندارد و تلاشی نیز برای تبینن این مسئلە انجام نمی‌دهد این در حالی است کە تقریبا همە این را قبول دارند کە حاکمیت باید در مورد مسائلی کە بە سوال برای مردم تبدیل شدە است شفاف‌سازی نماید   این کشمکش رسانەای بالغ بر ٤ روز طول کشید هر دو بر روایت خود تایید داشتند و در ضمن حکومت با زبان تهدید بر کشمکش و تنش لفظی می‌افزود.
کشمش از سطح رسانەها خارج و بە خیابان رسید؛ مردم بر روایت خود تایید داشت و حکومت هیچ بر این عقیدە نبود و نیست کە مسئول است در برابر یک پرسش سادە کە برای افکار عمومی درست شدە ، پاسخگو باشد.
 همزمان با عدم پاسخگوی بە این پرسش رفتار حاکمان در گذشتە و طی ٣٦ سال قبل بە مردم قبولاندە است  کە همیشە در دیار کوردستان دو روایت وجود دارد روایتی ازآن مردم و روایتی برای حکومت؛ کلیە ارگانهای حکومتی نیز موظف بە دفاع از روایت حکومت هستند و در ارگانهای حکومتی چیزی بە اسم روایت مردم از ارزش برخوردار نیست.
 پس مردم از " حق اعتراض" استفادە نمودند اعتراض بە روایت حکومتی در کوردستان " اغتشاش" خواندە میشود و این کافی است تا با متعرضین برخورد شود، بعد از اغتشاش" خواندن "اعتراضی مردمی" مستلزم هزینە فراوان خواهد شد؛
 ١: کشتە و زخمی شدن متعرضین
 ٢: ایجاد ناامنی یا بهتر است بخوانیم توجیهی  برای ناامن خواند شهر از طرف حاکمیت جمهوری اسلامی
 ٣: تاکید حکومت بر عدم پاسخگوی و شفاف‌سازی در مورد رویداد اول و هزینەهای کە در پی "اغتشاش" بر دست مردم گذاشتە میشود.
در اینجا یک خلط مبحث نیز روبرو هستیم تحلیلگران "اعتراض" را "غیرە منطقی" میپندارند و یک هزینە گزاف تقلی میکنند، معترضین بر شفاف‌سازی حادثە کشتەشدن یک شهروند تاکید دارند و حکومت بر روایت و عدم پاسخگوی بە دلیل "اغتشاش" تایید دارد و شهروندان را "افرادی اغتشاشگر" میخواند اما آنچە فراموش میشود؛ "حق اعتراض شهروندان"، "اغتشاش خواند اعتراض" و "عدم شفاف‌سازی در حکومتداری" است.
 مسبب وضعیت موجود و هزینەهای کە بە شهر مهاباد وارد شدە است  جوانانی هیجانی و پرشور نیستند؛ بلکە حاکمیتی است کە هم از مشروعیت اجتماعی در جامعە کوردستان برخوردار نیست و هم خود را موظف بە پاسخگوی و شفاف‌سازی در برابر مردم نمی‌دانند. در ضمن  با استفادە از تکنیکهای رسانەی و خلط مبحث حکومت رفتار خود را قانونی و عادی تلقی نمودە و "حق اعتراض" و "شفاف‌سازی در حاکمیت" کە حق شهروندان است را پایمال میکند.

آنچە در شرایط کنونی در کوردستان روی میدهد یک " حق " برای ارتقاء دمکراسی و حق شهروندی  است نە یک " اغتشاش" برای ویرانی شهر، شهروندان از حق "سوال کردن" و پاسخ "شفاف‌" در برابر حکومت برخوردارند و اگر تحلیلگیر بر این عقیدە است کە شهروند از این "حق" نباید استفادە کند تنها بە ساختار توتالیتر خدمت کردەاست  نە شهر مهاباد